CEO Life / Nedir bu Gemba?

Levent Kömür 

Nedir bu Gemba?

Gemba, üretimin gerçekleştiği, işin yapıldığı yer anlamına gelen Japonca bir sözcük. Çözülmesi gereken problemin var olduğu, ortaya çıktığı yer demek. Sorun üretim hattının bir noktasında da karşınıza çıkabilir, bir markette ürünlerinizin satıldığı reyonda da... Hizmet üretiyorsanız kullanıcıya dokunduğunuz her nokta bir sorun alanı olabilir. Gemba'ya gitmekse olayları kendi gözünüzle görmek, verilere ulaşmak için olay yerine gidip sorunun kaynağını yerinde araştırmak demek. Gemba'ya gitmekteki amaç probleme uzaktan ve sıradan bir çözüm bulmak değil, bir daha benzeriyle karşılaşmamak için sorunu bütün boyutlarıyla kavramak, anlamaktır. Püf noktası ise varsayımlarla hareket etmek yerine gerçekten olanları yöneticinin kendi gözüyle görmesidir.

Bir bölgede satışlar mı düşüyor ya da bir ürünle ilgili üretimde beklenmedik bir maliyet artışı mı ortaya çıktı, bir departman müdürüyle personeli arasında bitmeyen bir gerilim mi hissediliyor? Yöneticinin bu durumda yapması gereken, fiziksel olarak o sorunun olduğu yerde, olay yerinde bulunmaktadır. O bölgeye gidip satış noktasındaki durumu anlamak, bu sonuca neden olan konuları araştırmak, o üretim hattına gidip çalışanları dinlemek, o departman müdürünün masasına giderek sorunu çözmektir.

Toyota üretim sisteminin mimarlarından olan Taiichi Ohno, Gemba'ya neden gidilmesi gerektiğini şöyle özetliyor: "Bakmak için gözlerinizi değil ayaklarınızı, düşünmek için beyninizi değil ellerinizi kullanın."

Gemba'ya gitmenin başka yararları da var.

En önemlisi de çalışanların gelişimine yapacağı katkı. Tepe yöneticinin olay yerinde soracağı sorularla problemin çözümüne getirdiği yaklaşım, onlar için önemli bir öğrenim fırsatı olabilir. Çalışanlara ne yapacaklarını söylemek ya da "Bana sorunlarla değil, çözümlerle gel" kolaycılığını göstermek yerine çözümü kendi kendilerine bulma konusunda yardımcı olan bir yaklaşımdır Gemba'ya gitmek. Bir yönetici oturduğu yerde şikayetleri dinleyip çözüm bulmaya çalışacağına Gemba'ya giderek sorunları bütün boyutlarıyla anladığı ve çalışanlarının çözüm üretimine destek olduğu için karşılığını inanç ve saygıyla alacaktır.

Peki işe nereden başlamalı?

Çok basit: Bir problemle karşılaştığınızda ilk önce, "Sorun ne" diye sormak yerine "Sorun nerede" diye sorarak... Gemba kavramını fikirlerine değer verdiğim bir yönetici arkadaşımın bana verdiği bir öğütle genişletmek isterim. Bana, "Pantolon değil ayakkabı eskiten yönetici olmaya çalış" demişti. Bu öğüdü birçok şekilde değerlendirebiliriz. "Leading from the front" yani "cepheden yönetmek" diyebilirsiniz. Buna karşı çıkan görüşler de olabilir. "Devir değişti, artık fiziksel olarak bulunmaya gerek yok, uzaktan yönetim mümkün" diyenler olabilir. Haklı oldukları durumlar da olacaktır. Lakin, niyet ve sonuç ne olursa olsun, teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin, çalışma arkadaşlarınıza gerçekten değer verdiğini göstermenin ve bunu "mış" gibi yapmanın yollarından biri de Gemba'ya gitmektir.