Tekel ve Kısa Tarihi

İspirto ve ispirtolu içkiler, Osmanlı döneminde vergi kontrolü altında birçok küçük işletme tarafından üretilmiştir. 1 Haziran 1920 tarihinde yürürlüğe giren 790 sayılı yasa ile üretimi, ithalatı ve satışının hükumet tekeli altında olduğu belirtilmiştir, dolayısıyla mevcut küçük ölçekli üreticilerin kapasite ve varlıklarının tekel idaresine bildirilmesi ve faaliyete devam edilebilmesi için idari izin alınması gerekmiştir.

Sanayileşmeye bağlı olarak fabrikalaşmanın ve yerli sermaye birikiminin önem kazanmasıyla beraber devlet 1930’lardan itibaren tekel uygulamalarında daha aktif rol almaya başlamıştır. Yasal ve kurumsal mekanizmalara dayalı tekelci yönetim ve tekelci uygulamaların yaygınlaştırılması bu dönemde izlenen önemli politikalardan biridir. Tarım alanında yapılan düzenlemelerle yerli üretime teşvik artmıştır. Tekel idaresini yasal ve kurumsal bir mekanizmaya dayandırmak ve tekel uygulamalarını genişletmek ve derinleştirmek, bu dönemde oldukça önemli bir politika olmuştur. 1941 tarihli 4036 sayılı “İnhisarlar Umum Müdürlüğü Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun” ile beraber müdürlük, kurumsal geçerliliğini kazanmış ve 1946 yılında “Tekel Genel Müdürlüğü” olarak anılmaya başlanmıştır.

Tekel İdaresi'nin kurulmasıyla birlikte, tütün ve alkollü içkilerin üretimi ve satışı daha düzenli ve denetimli hale geldi. Üretimde kullanılan malzemeler ve üretim teknikleri standartlaştırıldı. Ayrıca, alkollü içeceklerin satışı da sadece özel yetki verilen yerlerde yapılmaya başlandı.