Capital / Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması

Bilimsel araştırmalar, kadınların statüsünün düşük olduğu ülkelerde yoksulluk olasılığının 1,5, otokratik ve yolsuz iktidar olasılığının 3,5, şiddetin ise 1,6 kat arttığını gösteriyor. Uzmanlara göre bu nedenle kadınların sanayi, teknoloji gibi alanlarda hem iş gücü hem ekonomik karar organlarında yer alması her ülke için bir sürdürülebilirlik meselesi. Türkiye’de kadın iş ve beyin gücü “kadın işi” olarak görülen hizmet sektörlerinde yoğunlaşmış durumda. Türkiye’nin üretimde en güçlü olduğu sektörler olan tekstil, otomotiv, gıda ve enerjide de son dönemde kadın gücünden eşit şekilde yararlanan şirket sayısında artış var.

İş dünyası kadın istihdamındaki payı, geniş coğrafyalara yayılan değer zincirleri ve geniş kitlelere ulaşabilme kapasitesiyle toplumu dönüştürme gücüne sahip. Bu gücün farkında olan Türkiye’nin en büyük şirketleri, üretimden teknolojiye iş dünyasında cinsiyet eşitliği hedefleri belirliyor ve her yıl daha iyi bir noktaya ulaşmak için çalışıyor. Capital Dergisi olarak 2012 yılından bu yana yayınladığımız “Kadın Dostu Şirketler” araştırmasını bu yıl 10’uncu kez gerçekleştirdik. Türkiye’nin en büyük şirketlerinin kadın çalışan, kadın yönetici ve kadın yönetim kurulu üyesi istihdamına odaklanan araştırmada bu yıl ilk kez sanayide kadının gücüne de daha derinden baktık. Türkiye’de kadın istihdamında “kadın işi” olarak görülen hizmet sektörleri yine ön planda olmasına rağmen sanayi devlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerine ulaşmak için nasıl bir rotada ilerlediklerini ortaya koyduk. 

SEKTÖR AĞIRLIĞI DEĞİŞMEDİ

İstihdamda, 2021 sonu kadın çalışan verilerini baz alarak ortaya koyduğumuz “Kadın Dostu Şirketler 2022” araştırmasında ilk 25 şirket içinde bu yıl da sanayi şirketi yok. Perakende, hastane, bankacılık, eğitim, çağrı merkezi ve lojistikten oluşan hizmet sektörleri kadına istihdamda en çok fırsat verenler olarak ön plana çıkıyor. 32 bini aşkın kadın çalışanıyla LC Waikiki, Türkiye’nin bu alandaki lideri konumunu sürdürüyor. LC Waikiki Merkez İK Direktörü Hande Özdağdeviren, üretim de yapan bir şirket olan LC Waikiki’de alt tedarikçileriyle birlikte üretimde yurt içinde 154 bin çalışana ulaştıklarını belirtiyor. Özdağdeviren, “Bu rakamın 73 bini, yani yaklaşık yarısını kadın çalışanlarımız oluşturuyor” diyor. LC Waikiki, kadın istihdamındaki liderliğini tedarik zincirine de yansıtıyor. Türkiye’nin dört bir yanındaki 1.200’den fazla üreticide 73 bin kadın çalışana yönelik “Güçlü Kadın, Güçlü Toplum, Güçlü Türkiye” isimli projeyi devreye aldıklarını belirten Özdağdeviren, “Bu projeyle kadınların işten çıkış oranını şimdiden yüzde 24’ten yüzde 17’ye düşürdük” diyor. FLO Mağazacılık CEO’su Burak Övünç, “2022 yılında geçen yıla oranla kadın istihdamında fabrikalarımızda yüzde 17, genel merkez, mağaza ve fabrikalarımızın toplamında yüzde 12 artış sağladık” diyor. 

KADIN LİDERLER YÖN VERİYOR

2021 yılı verilerine göre kadın liderlerin söz sahibi olduğu şirketlere baktığımızda yine LC Waikiki zirvede yer alıyor. Onu Migros ve İş Bankası takip ediyor. Migros İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkilerinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Olcay Yılmaz Nomak, ajandalarının en önemli maddesinin eşitlik olduğunu söylüyor. Ayrıca yüzde 30 olan kadın yönetici oranlarıyla sektörün oldukça üzerinde yer aldıklarını belirten Nomak, “Bu oranı 2027’ye kadar yüzde 35’e çıkarmayı hedefliyoruz” diyor. Kadın yönetici oranıyla öne çıkan şirketlerden Anadolu Efes de cinsiyet eşitliği odağını bozmuyor. Şirket, insan kaynakları politikası gereği her pozisyon için mutlaka bir kadın adayla görüşüyor. Müdür ve üstü pozisyonların yedeklemelerinde kadın çalışan temsiliyetini hedefler koyarak takip ediyor. Boyner Grup Strateji ve iş Geliştirme Başkan Yardımcısı Elif Ateşok Şatıroğlu ise “İcra kurulumuzun yüzde 60’ını kadınlar oluşturuyor. Merkez ofislerde kadın yönetici oranımız yüzde 46, merkez ofis çalışanları içinde kadın çalışan oranımız yüzde 47. Dünya standartlarının üzerinde kadın çalışan ve kadın yönetici oranına sahibiz. Paydaşlarımızla da toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalığı artıracak çalışmalara imza atıyoruz” diyor. 

EŞİTLİĞİN ÖTESİNE GEÇENLER

İş dünyasında Türkiye’de yönetim kurullarında kadın oranı oldukça sınırlı. Dünyada da durum benzer. Dünyanın en büyük 200 şirketinin yönetim kurulunda 85 erkeğe karşılık sadece 15 kadın bulunuyor. Öte yandan yönetim kurullarında “eşitliğin ötesi” olarak tanımlanabilecek bir tablonun mümkün olduğunu kanıtlayan şirketler de var. Sun Tekstil, Alışan Lojistik ve Philips Türkiye yönetim kurulunda kadın oranlarıyla bu alanda önde gelen şirketler olarak öne çıkıyor. Sun Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Elvan Ünlütürk, Sun Tekstil’in yönetim kurulundaki kadın oranının yüzde 83 olduğunu belirterek, “Bu rakam ülkemizde halka açık diğer şirketlerin 5 katı. Yönetim kurulumuzdaki 6 üyeden 5’i kadın. Sun Tekstil özelinde yöneticilerin de yüzde 64’ü ile tüm çalışanların yüzde 69’u kadın. Bu da cinsiyet eşitliğine vermiş olduğumuz önemi oldukça açık bir şekilde ortaya koyuyor” diyor. Kütahya Porselen Yönetim Kurulu Başkanı Sema Güral Sürmeli ise bu konuda, “Sürdürülebilir kadın istihdamı politikasına sahibiz ve son yıllarda üretimde kadın istihdamını artırmaya yönelik birçok projemiz oldu. Yönetim kurullarımızda kadın ağırlığı olduğu gibi NG Grup bünyesinde faaliyet gösteren lojistik fabrikamızda yüklemeden lojistiğe, forklift kullanımından paketlemeye kadar her alanda sadece kadınlar var” diyor. 

SANAYİDE KADIN GÜCÜ

Pek çok araştırma kadınların iş gücüne katılmasının ve farklı alanlarda çeşitliliğin artmasının ekonomiye katkı sağlayacağını gösteriyor. Borusan Mannesmann İnsan, Kurumsal Gelişim, Çevre ve Sürdürülebilirlik Genel Müdür Yardımcısı Nihan Alhan, “Üretimde çalışan kadın sayımızı artırabilmek adına hedeflerimiz mevcut. Kadınların meslek hayatında yer alması adına gerçekleştirdiğimiz ‘Burası Eşitlik Sahası’ projemiz sürüyor. Üretimde çalışan kadın mühendis sayımızı artırabilmek de hedeflerimiz arasında” diyor. Mondel z International Türkiye İnsan Kaynakları Lideri Esra Boduroğlu, üretimde işe alımlarda kadın çalışan adaylarına öncelik verdiklerini açıklıyor. Boduroğlu, “Kariyer gelişimi ve yedekleme planlarımızda kadınların üretimde üst pozisyonlarda yer almasına hizmet edecek aksiyonlar belirliyoruz. Başarı hikayelerini öne çıkarıp teşvik ediyoruz” diye konuşuyor. Mey Diageo, 7 fabrikada üretim gerçekleştiriyor. Çeşitlilik ve kapsayıcılık konusunda iyileşmeyi çok önemsediklerini söyleyen Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, “Üretimdeki kadın çalışanlarımızın tedarik zinciri direktörlüğü pozisyonuna uzanacak şekilde önleri açık” diyor. Ipekyol-Twist-Machka Genel Müdürü Uğur Ayaydın, “Kadınların eşit eğitim fırsatlarına ve haklarına erişiminin sağlanması, kadınların rol ve sorumluluklarına ilişkin olumsuz kalıp ve yargılarla mücadele edilmesi oldukça önemli. Bu kapsamda üst düzey yöneticilerin kadın yönetici adaylarına mentorluk vermesini sağlıyoruz” diyor. 

SANAYİCİ GRUPLAR ÖRNEK OLUYOR

Zorlu, Türkiye’nin en önemli sanayi şirketlerini kapsayan gruplardan... Bu nedenle üretimde görev alan binlerce kadın çalışana sahip. Zorlu Holding CEO’su Ömer Yüngül, toplumsal cinsiyet eşitliğinin en önemli odak noktalarından birini oluşturduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Konuyu üst yönetim seviyesinde sahipleniyoruz. Kadın çalışanlarımızın yüzde 95’i üretimde yüzde 5’i hizmet sektöründe görev alıyor. Kadın yöneticilerimizin yüzde 62’si üretimde yüzde 38’i hizmet sektöründe çalışıyor. Etkin bir kurumsal liderlikle bu konuda iş dünyasına örnek olma sözü veriyoruz.” Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Bodur Okyay, “Faaliyet gösterdiğimiz her alanda kadın çalışan oranımız yüzde 20 ile kendi sektörümüze göre ortalamanın üzerinde, ancak hala gidecek yolumuz var. İyi bir eğitim alan genç kadınların çalışma hayatında aktif rol oynamalarını ve sanayiciliğe özenmelerini istiyoruz. Özellikle teknik grup şirketlerimizde kadın çalışan dahiliyeti konusunda özel çaba gösteriyoruz, işe alımda kadın mühendislerimizi önceliklendiriyoruz.”